भीमाशंकर हे मंदिर हेमाडपंती आहे भीमाशंकर हे पुणे जिल्ह्यात असून पुणे जिल्ह्याच्या खेड तालुक्यात आहे . कुंभकर्णाचा मुलगा भीम आणि भोलेनाथ यांच्यामध्ये या ठिकाणी युद्ध झाले म्हणून या ठिकाणाला भीमाशंकर असे नाव पडले. भीमा नदीचा उगम आणि महादेवाचे स्थान, म्हणून याला भीमाशंकर असे म्हणतात या ज्योतिर्लिंगामधून पश्चिमी महाराष्ट्रातील प्रमुख नद्यांपैकी एक अशी भीमा नदी उगम पावते, भीमाशंकर हे ठिकाण सह्याद्रीच्या प्रमुख रांगेत असून अतिशय घनदाट अरण्याने वेढले गेले आहे. जंगलात रानडुक्कर, सांबर, भेकर, रानमांजर, रानससा, उदमांजर, बिबट्या असे विविध प्रकारचे प्राणी आणि अनेक पक्षी आढळतात. येथील सर्वात वैशिष्ट्यपूर्ण प्राणी म्हणजे शेकरू. म्हणजे उडणारी खार. येथील शेकरू तांबूस रंगाची असून ती फक्त याच जंगलातच आढळते. भीमानदीचे मूळ उगम ज्योतिर्लिंगात आहे, परंतु ती तिथून गुप्त होते आणि मंदिरापासून जंगलात साधारणपणे १.५ किमी पूर्वेला पुन्हा प्रकटते असे मानले जाते. १९८४ साली या अरण्याची अभयारण्य म्हणून घोषणा झाली.

भीमाशंकर ज्योतिर्लिंग मंदिराचा इतिहास 

भीमाशंकर मंदिर हे सुमारे 1500 वर्षे जुने मंदिर आहे.हे 12 व्या शतकात खूप वर्षांपूर्वी बांधलेगेले होते, परंतु 18 व्या शतकात. नाना फडणवीस यांनी मंदिराचा जीर्णोद्धार केला आहे.मंदिर दगडाचे बनलेले आहे आणि आतील खांब,छतावर खरोखर सुंदर कोरीवकाम केलेलेआहे मंदिराच्या गाभाऱ्यात शिवलिंग आहे. गाभाऱ्याच्या बाहेर सभामंडप आहे.  मंदिराच्या बाहेरील भिंतींवर गणपती आणि हनुमान या दोन महत्त्वाच्या देवतांच्या मूर्ती आहेत. मंदिराच्या प्रवेशद्वाराबाहेर मोठ्या आकाराचा नंदी पाहायला मिळतो आणि त्याच ठिकाणी एक भव्य अशी घंटा लक्ष्य वेधून घेते.  ई.सन १७२९ मध्ये चिमाजी अप्पा पेशवे यांनी वसईहून आणलेली हि घंटा भीमाशंकर मंदिराला भेट दिली आहे.

भीमाशंकर ज्योतिर्लिंगाची कथा 

दैत्य राजा रावणाचा भाऊ कुंभकर्णाची पत्नी कर्कती लंकेत राहण्याऐवजी डोंगरावर राहात होती. कुंभकर्ण आणि कर्कती यांना मुलगा झाला, त्याचे नाव भीम होते. भगवान रामाने कुंभकर्णाचा वध केला तेव्हा भीम हा लहान बालक होता. करकती कुंभकर्णाच्या वधाचा बदला घेण्यासाठी भीमाला बलवान बनवण्याची शपथ घेतात. कालांतराने भीम तरुण झाला तेव्हा कर्कतीने भीमाला त्याचे वडील कुंभकर्णाच्या मृत्यूबद्दल सांगितले. भीमाला राग आला आणि त्याने आपल्या वडिलांच्या हत्येचा बदला घेण्यासाठी जंगलात जाऊन ब्रह्मदेवाची कठीण तपश्चर्या केली. भीमाच्या कठोर तपश्चर्येने प्रसन्न होऊन भगवान ब्रह्मदेवाने त्याला अत्यंत शक्तिशाली होण्याचे वरदान दिले. वरदान मिळाल्यावर भीम खूप शक्तिशाली झाला होता, त्याने देव लोकांवर हल्ला केला आणि देवांचा पराभव करून देव लोक ताब्यात घेतले.

पराक्रमी भीमाच्या अत्याचारामुळे वेद, पुराणे, शास्त्रे लोप पावू लागली. यज्ञ, दान, तपश्चर्या, धार्मिक विधी थांबले. सर्व मानव, प्राणी, प्राणी आणि ऋषीमुनींना त्रास होऊ लागला. त्यावेळी सुदक्षिणा राजा कामरूप देशाचा राजा होता, तो शिवाचा परम भक्त होता. भीमाने कामरूप देशावर स्वारी करून सुदक्षिणा राजाला युद्धात पराभूत करून कैद केले. सर्व देव आणि ऋषींनी भगवान शिवाकडे जाऊन भीमाच्या अत्याचारापासून मुक्तीसाठी प्रार्थना केली. भगवान शिव म्हणाले की माझा भक्त सुदक्षिण देखील कैद झाला आहे, आता त्याला लवकरच मारले जाईल. राजा सुदक्षिण याने तुरुंगात शिवलिंग स्थापन केले आणि त्याची पद्धतशीर पूजा सुरू केली, त्यांच्या रोजच्या शिवपूजेने प्रेरित होऊन इतर कैदीही शिवाची पूजा करू लागले.

भीमाला जेव्हा राजा सुदक्षिणा पूजेची माहिती मिळाली तेव्हा तो संतप्त झाला आणि राजा सुदक्षिणाला मारण्यासाठी तुरुंगात गेला. राजा सुदक्षिण कारागृहात शिवलिंगासमोर पूजा करत होता. भीमाने पार्थिव शिवलिंगावर तलवारीने हल्ला केला, त्याची तलवार शिवलिंगाला स्पर्शही करू शकली नाही आणि त्या शिवलिंगातून शिवजी प्रकट झाले. भगवान शिवाने नुसत्या गुंजारव करून भीमाला जाळून राख केले. भीमाच्या वधानंतर सर्व देव आणि ऋषींनी भगवान भोलेनाथांना सांगितले की, लोकांच्या कल्याणासाठी तू येथे कायमचा निवास कर. सर्वांना आशीर्वाद देण्यासाठी त्याच ठिकाणी शिवलिंगाच्या रूपात भगवान शंकराची स्थापना झाली. हे शिवलिंग भीमेश्वर ज्योतिर्लिंग या नावाने जगप्रसिद्ध झाले.

भीमाशंकर ज्योतिर्लिंग दर्शन

हिरव्यागार वाटेवरून जाताना, सुंदर डोंगरांच्या सौंदर्याचा आस्वाद घेताना, भीम शंकराचे आगमन केव्हा झाले ते कळणारही नाही. भीमाशंकरला गेल्यावर मंदिर कुठेच दिसत नाही. मंदिरात जाण्यासाठी प्रवेशद्वारापासून 250 पायऱ्या उतरल्यावर मंदिर दिसते. वृद्धांसाठी येथे डोली उपलब्ध आहे. डोलीचे भाडे 600 रुपये आहे, हंगामात ते 1300 रुपयांपर्यंत जाते. मंदिराच्या वाटेवर अनेक दुकाने आहेत, ज्यातून तुम्ही फुलांचा प्रसाद इत्यादी खरेदी करू शकता.

भीमेश्वर मंदिरात गेल्यावर रांगेत उभे राहावे लागते. अनेकवेळा लोक दर्शनाच्या ओढीत गप्पा मारू लागतात. तुम्ही त्यांच्याकडे लक्ष देऊ नका, मनातल्या मनात ओम नमः शिवाय जप करत राहा. वाटेत तुम्हाला एक टीव्ही स्क्रीन दिसेल, त्यात श्री भीमेश्वर ज्योतिर्लिंग पहात रहा. काही वेळाने तुम्ही गर्भगृहासमोर पोहोचाल. शिवलिंग दिवसभर चांदीच्या कवचाने मढवलेले असते. हे चिलखत सकाळी ५.००-५.३० वाजता काढले जाते, तरच तुम्हाला मूळ शिवलिंग पाहता येते. शिवजींचे प्रतिक असलेल्या शिवलिंगावर आपली नजर स्थिर ठेवा, शिवलिंग मनात स्थिर करा. बाहेरून येऊन मंदिराचे दर्शन घेतले. भीमाशंकर मंदिर नगारा शैलीतील वास्तुकलेने बनलेले आहे. ही शैली नवीन आणि जुन्या दोन्हीचे सह-मिश्रण आहे. मंदिरासमोर एक सुंदर मोठी घंटा आहे. ही घंटा महान हिंदू पराक्रमाचे प्रतीक आहे.मराठा इतिहासानुसार ही अप्रतिम दिसणारी घंटा पोर्तुगीज चर्चची आहे. बाळाजी विश्वनाथ यांचा मुलगा आणि बाजीरावांचा धाकटा भाऊ वीर चिमाजी याने बसईच्या किल्ल्यात पोर्तुगीजांचा पराभव केल्यानंतर तेथील चर्चमधून ही घंटा आणली. या तासात येशूसोबत मदर मेरीची मूर्ती असून त्यावर १७२७ लिहिले आहे. ही घंटा महाराष्ट्रातील पेशवे काळातील प्रसिद्ध राजकारणी नाना फडणवीस यांनी बसवली होती आणि सभामंडप आणि एक शिलालेख बांधून मंदिराला आधुनिक रूप दिले होते.

भीमाशंकर, महाराष्ट्र पत्ता

मो/पोस्ट, भीमाशंकर भीमाशंकर वाडी ता. खेड, जिल्हा. पुणे, महाराष्ट्र 410509

भीमाशंकर ज्योतिर्लिंग मंदिर उघडण्याच्या आणि बंद करण्याच्या वेळा 

 मंदिर उघडण्याचे वेळ – पहाटे 4:30 वाजता

मंगल आरती – पहाटे ४:४५ ते ५.०० वाजता

निजारुप (मूल शिवलिंग) का दर्शन – पहाटे ५:०० ते ५.३० पर्यंत

सामान्य दर्शन आणि अभिषेक – सकाळी ५:३० ते दुपारी २:३० पर्यंत

नैवेद्य पूजा – दुपारी 12.00 बजे ते 12.30 बजे (या वेळी अभिषेक केला जात नाही)

मध्यरात्री – दुपारी ३:०० बजे ते दुपारी ३:३० पर्यंत

श्रृंगार दर्शन – दुपारी 3:30 ते रात्री 9:30 पर्यंत

संध्या आरती – शाम 7:30 ते 8:00 पर्यंत

मंदिर बंद – रात्री ९.३०

भीमाशंकरला कसे जायचे?

विमानाने भीमाशंकर ज्योतिर्लिंगाला कसे जायचे?

भीमशंकरमध्ये विमानतळ नाही. पुणे विमानतळ हे भीमाशंकरच्या जवळचे विमानतळ आहे. पुणे विमानतळावरून तुम्ही बस, टॅक्सी किंवा कॅबने भीमाशंकर ज्योतिर्लिंगापर्यंत पोहोचू शकता.

भीमाशंकर ज्योतिर्लिंगाला रेल्वेने कसे जायचे?

पुणे, भीमाशंकरचे सर्वात जवळचे रेल्वे स्टेशन, भारतातील मोठ्या शहरांशी चांगले जोडलेले आहे. पुण्यात पुणे जंक्शन आणि शिवाजी नगर रेल्वे स्थानक अशी दोन रेल्वे स्थानके आहेत. पुणे जंक्शनपासून शिवाजीनगर बस स्टँड 3 किलोमीटर अंतरावर असल्याने तुम्हाला शिवाजी नगर रेल्वे स्टेशनवर उतरावे लागेल. शिवाजीनगर बसस्थानकावरून बस किंवा टॅक्सीने भीमाशंकर सहज जाता येते.

रस्त्याने भीमाशंकरला कसे जायचे?

MSRTC बसेस शिवाजीनगर पुणे बसस्थानक ते भीमाशंकर दर अर्ध्या तासाने नियमितपणे धावतात. तुम्ही बसने सुमारे ४ तासात भीमा शंकराला पोहोचाल.

नाशिकहून भीमाशंकरला कसे जायचे?

भीमाशंकर हे नाशिकपासून २०५ किलोमीटर अंतरावर आहे. पुण्याला जाण्यासाठी गाडी क्रमांक ११०२५ भुसावळ – पुणे एक्स्प्रेस नाशिकरोड येथून पहाटे ५:०० वाजता सुटते आणि दुपारी १२.०० वाजता पुण्याला पोहोचते. बसने भीमाशंकरला जाण्यासाठी नाशिकहून नारायण गावात बस घ्यावी लागते, त्यानंतर नारायण गावातून भीमाशंकरला जाण्यासाठी थेट बस उपलब्ध आहे.

शिर्डीहून भीमाशंकरला कसे जायचे?

शिर्डी ते पुणे १६ किमी अंतरावर असलेल्या कोपरगाव रेल्वे स्थानकावरून एकूण ३५ गाड्या धावतात. शिर्डीहून थेट भीमाशंकरला जाण्यासाठी मंचर किंवा घोडेगावपर्यंत बस घ्यावी लागते, त्यानंतर मंचरहून भीमाशंकरला जाण्यासाठी बस मिळते. मंचरपासून भीमाशंकर ६० किलोमीटर अंतरावर आहे.

भीमाशंकर ज्योतिर्लिंग मंदिराचे प्रवेश शुल्क 

भीमाशंकर ज्योतिर्लिंगामध्ये कोणतेही प्रवेश शुल्क नाही, हे मंदिर देखील इतर मंदिरांप्रमाणे पूर्णपणे विनामूल्य आहे.

 भीमाशंकर ज्योतिर्लिंगाचे दर्शन कधी करावे?

भीमाशंकर ज्योतिर्लिंगाच्या दर्शनासाठी कोणतीही वेळ योग्य आहे, परंतु भेट देण्यासाठी सर्वोत्तम वेळ ऑक्टोबर ते फेब्रुवारी दरम्यान आहे. या दिवसांत भीमाशंकर ज्योतिर्लिंगाचे दर्शन अलौकिक असून सह्याद्री पर्वताचे वातावरण आल्हाददायक आहे. पाऊस पडल्यानंतर सर्वत्र हिरवळ दिसते. हलक्या थंडीत प्रवास करण्याची मजा वेगळीच असते.

भीमाशंकर ज्योतिर्लिंग मंदिरासाठी कुठे थांबायचे?

तुम्ही सकाळी पुण्याहून भीमाशंकर ज्योतिर्लिंगाला भेट देऊ शकता आणि संध्याकाळपर्यंत परत येऊ शकता परंतु मंदिराला भेट दिल्यानंतर, तुम्हाला जवळपासच्या प्रेक्षणीय स्थळांसाठी येथे राहायचे सोय आहे. मंदिरापासून काही अंतरावर चांगली हॉटेल्स आणि रिसॉर्ट्सही उपलब्ध आहेत. यामध्ये नॉन एसी खोल्या८०० ते १५०० रुपयांपर्यंत आहेत.

भीमाशंकर येथील शासकीय अतिथीगृह हे पुढील पत्ता वर आहे. एमटीडीसी भीमाशंकर , राजपूर (पालखेवाडी), तालुक: आंबेगाव, जिल्हा: पुणे येथे आहे.हे भीमाशंकर हे ज्योतिर्लिंगापासून ९ किमी अंतरावर आहे. डिलक्स रूम तुम्हाला जंगलाची सुंदर दृश्ये देते आणि तुमच्या खोलीतूनच तुम्हाला निसर्गाच्या सान्निध्यात अनुभवायला मिळते.

भीमाशंकर ज्योतिर्लिंगाभोवती खाण्याची आणि पिण्याची सोय

तुम्हाला या मंदिराच्या आजूबाजूला कोणतेही 5-स्टार हॉटेल आणि रेस्टॉरंट पाहायला मिळणार नाही किंवा तुम्हाला आणखी खाण्यापिण्याची हॉटेल्स आणि रेस्टॉरंट्स पाहायला मिळणार नाहीत. भीमाशंकर ज्योतिर्लिंग डोंगरावर वसलेले असल्यामुळे इथे खाण्यापिण्याची फारशी सोय नाही, तरीही तुम्हाला इथल्या खाण्यापिण्याची कोणतीही अडचण येणार नाही.

भीमाशंकर ज्योतिर्लिंग मंदिराजवळ पाहण्यासारखी ठिकाणे

गुप्त भीमाशंकर मंदिर

भीमाशंकर वन्यजीव अभ्यारण्य

हनुमान झील भीमाशंकर

साक्षी विनायक मंदिर भीमाशंकर

बॉम्बे व्यू प्वाइंट भीमाशंकर

नागफणी पॉईंट भीमाशंकर