नरसिंह जयंतीचे महत्त्व, कथा आणि पूजा पद्धती जाणून घ्या

नरसिंह जयंती हा वैष्णव धर्माच्या अनुयायांसाठी एक महत्त्वाचा सण आहे आणि भारताच्या विविध भागात मोठ्या उत्साहाने आणि भक्तिभावाने साजरा केला जातो. विश्वाचे रक्षक भगवान विष्णू यांनी अधर्माचा नाश करण्यासाठी आणि धर्माची स्थापना करण्यासाठी अनेक अवतार घेतले. धार्मिक मान्यतांनुसार,नरसिंह जयंती हा एक हिंदू सण आहे जो भगवान विष्णूच्या १२ अवतारांपैकी नरसिंह हा सहावा अवतार आहे. भगवान नरसिंहाचा जन्मदिवशी साजरा करतात. हा वैशाख महिन्याच्या चौदाव्या दिवशी साजरा केला जातो, जो इंग्रजी कॅलेंडरनुसार एप्रिल ते मे दरम्यान येतो. भगवान नरसिंह त्याच्या भक्तांचा संरक्षक मानला जातो आणि त्यांना धैर्य, सामर्थ्य आणि निर्भयतेचा आशीर्वाद देण्यासाठी त्यांची पूजा केली जाते. असे मानले जाते की नरसिंह जयंती वाईटावर चांगल्याचा विजय आणि अधर्मावर धार्मिकतेच्या विजयाचे प्रतीक आहे.

नरसिंह जयंती पूजा पद्धत

भाविक सकाळी लवकर उठून स्नान करतात. नरसिंह जयंतीच्या आधी भक्त दिवसातून एकदाच जेवतात. भक्त रात्री जागृत राहतात आणि दुसऱ्या दिवशी सकाळी विसर्जन पूजा करतात. सूर्योदयानंतर दुसऱ्या दिवशी चतुर्दशी तिथी संपल्यावर उपवास मोडला जातो. चतुर्दशी तिथी संपली तर सूर्योदयानंतर केव्हाही उपवास मोडता येतो. त्यानंतर तीळ किंवा मोहरीच्या तेलाचा दिवा लावून स्वच्छ वस्त्रे परिधान करावीत. पापांची क्षमा मागण्यासाठी लोक उपवास करतात. ते शाकाहारी अन्न खातात ज्यात कांदे आणि लसूण नसतात. नंतर भक्त दान करून उपवास सोडतात आणि सात्विक भोजन करून पारण करतात.

नृसिंह जयंती कथा मराठीत 

एके काळी हिरण्यकश्यपू नावाचा राक्षस राजा होता, त्यांनी कठोर तपश्चर्या करून ब्रह्माजींना प्रसन्न केले होते आणि देव, देवी, पुरुष, स्त्री, असुर, यक्ष किंवा इतर कोणताही प्राणी त्यांना मारण्यास सक्षम होणार नाही असा वरदान प्राप्त केला होता. ना दिवसा, ना रात्री, ना दुपारी, ना घरात, ना बाहेर, ना आकाशात, ना पाताळात, ना शस्त्राने अस्त्राने,. हे वरदान प्राप्त करून त्यांनी स्वतःला देव समजले. हिरण्यकश्यप आपल्या प्रजेवर त्याची पूजा करण्यासाठी दबाव टाकू लागला, जे त्याची पूजा करत नाहीत, त्यांचा तो विविध प्रकारे छळ करत असे. भगवान विष्णूच्या भक्तांवर त्यांचा राग यायचा. राक्षस राजा गर्विष्ठ झाला आणि त्याला कोणीही पराभूत करू शकत नाही असा विश्वास ठेवून जगाला त्रास देऊ लागला आणि दहशत माजवू लागला. तथापि, हिरण्यकशिपूचा मुलगा प्रल्हाद हा भगवान विष्णूचा भक्त होता आणि त्याने आपल्या वडिलांच्या वाईट मार्गांचे अनुसरण करण्यास नकार दिला. यामुळे हिरण्यकशिपूला राग आला आणि त्याने प्रल्हादला मारण्याचा वारंवार प्रयत्न केला. पण प्रत्येक वेळी भगवान विष्णूंनी प्रल्हादला वाचवले. शेवटी चिडलेल्या हिरण्यकश्यपने आपला मुलगा प्रल्हाद याला खांबाला बांधले आणि त्याला मारण्यासाठी तलवार काढली आणि म्हणाला, मला सांग तुझा देव कुठे आहे, प्रल्हाद म्हणाला की देव इथेच या खांबात आहे, जिथे तू मला बांधले आहेस. ज्याप्रमाणे भगवान विष्णू हिरण्यकशिपूसमोर नरसिंह (अर्धा मनुष्य आणि अर्धा सिंह) रूपात प्रकट झाले. त्यानंतर भगवान नरसिंहाने संध्याकाळच्या वेळी, महालाच्या उंबरठ्यावर [ ना आत किंवा ना बाहेर] आपल्या धारदार पंजांचा वापर करून हिरण्यकशिपूवर हल्ला केला आणि त्याची छाती फाडून त्याला ठार मारले. या प्रक्रियेत त्याने वरदानाच्या अटी पूर्ण केल्या. अशाप्रकारे भगवान नरसिंहाने आपल्या भक्त प्रल्हादला वाचवले आणि वाईटावर चांगल्याच्या विजयाचे प्रतीक बनले. ती नरसिंह जयंती म्हणून साजरी केली जाते.

भगवान नरसिंहाच्या उपासनेचे फळ

भौतिक आणि आध्यात्मिक प्रगतीसाठी भगवान विष्णूच्या नरसिंह अवताराची पूजा केली पाहिजे. पद्म पुराणानुसार भगवान विष्णूच्या या उग्र रूपाची पूजा केल्याने पाप नष्ट होते आणि संकटेही दूर होतात .ज्याप्रमाणे विष्णुजींनी भक्त प्रल्हादाचे रक्षण केले, त्याचप्रमाणे कोणत्याही संकटाच्या वेळी भगवान नृसिंहाचे स्मरण केल्यास भक्तांना संकटातून त्वरित मुक्ती मिळते. जे भक्त नृसिंह जयंतीच्या दिवशी भगवान नृसिंहाची पूजा करतात त्यांना शत्रूंवर विजय प्राप्त होतो. कोर्टाशी संबंधित प्रकरणांमध्ये विजय आहे. भगवान नरसिंहाची उपासना केल्याने मनोबल वाढते, ज्यामुळे आत्मविश्वास वाढतो, नकारात्मकता दूर होते आणि शौर्य, गती आणि शक्ती मिळते.

नरसिंह मंदिर महाराष्ट्र

नृसिंहाच्या मूर्ती भारतातील अनेक देवालयांत आहेत. त्यांपैकी काही देवालये ही :-

• नृसिंहाची प्राचीन सिंहरूपातील प्रतिमा आंध्र प्रदेशातल्या गुंटूर जिल्ह्यातील कोंडामठ येथील एका शिल्पपटात आहे.
• पुणे जिल्ह्यातील रांजणी गावात ब्रह्मे नावाच्या ब्राह्मणाच्या घरी नृसिंह केवळ चतुष्पाद सिंहाच्याच रूपात आहे.
• परभणी जिल्ह्यातल्या पिंगळी येथे उडत्या गरुडाच्या पाठीवर बसलेला नृसिंह आहे.
• वेरूळच्या १५ व १६व्या लेण्यांत नृसिंह-हिरण्यकश्यपू युद्धाचा प्रसंग दर्शविला आहे. तसेच शिल्प बीड जिल्ह्यातील धर्मपुरी येथील केदारेश्वराच्या देवळात आहे.
• निरानरसिंहपूर – पुणे जिल्ह्यातल्या इंदापूर तालुक्यातील नीरा नरसिंहपूर येथील भीमा-नीरा संगमाजवळच्या देवालयाच्या गाभाऱ्यात वीरासनातील नृसिंहाची द्विभुज मूर्ती आहे. डावीकडे लक्ष्मीचे स्वतंत्र देऊळ आहे.
• सांगली जिल्ह्यातल्या कृष्णा नदीकाठच्या वाळवे तालुक्यातील कोळे नरसिंहपूरगावी नृसिंहाचे एक देऊळ आहे. शिवाय, अचलपूर, अंजनगाव सुर्जी, अंजी, नांदेड, पुसद, पैठण, पोरवर्णी, बेळकोणी, रत्‍नागिरी जिल्ह्यातले संगमेश्वर, रामटेक,, शेळगाव आणि, सातारा जिल्ह्यातील धोम व पाल येथे नृसिंहाची शिल्पे आहेत

नरसिंह जयंती का साजरी करतो?

नरसिंह जयंती हा एक हिंदू सण आहे जो भगवान विष्णूच्या १२ अवतारांपैकी नरसिंह हा चौथा अवतार आहे. भगवान नरसिंहाचा जन्मदिवशी साजरा करतात. हा वैशाख महिन्याच्या चौदाव्या दिवशी साजरा केला जातो, जो इंग्रजी कॅलेंडरनुसार एप्रिल ते मे दरम्यान येतो.

नरसिंहाचा जन्म कधी झाला?

नरसिंह, चोल काळ, 12वे -13वे शतक

नरसिंह अवतार कोठे झाला?

बिहारमध्ये पूर्णिया जिल्ह्यात एक ठिकाण आहे जिथे भगवान नरसिंह अवतरले होते असे मानले जाते. मंदिराच्या पुजार्‍यांचे म्हणणे आहे की, ज्या स्तंभातून भगवान नरसिंह प्रकट झाले होते तो स्तंभ आजही येथे आहे

आपण नरसिंह जयंती कशी साजरी करू?

नरसिंह जयंती दिवशी, भक्त विशेष पूजा करतात, प्रार्थना करतात ज्याप्रमाणे विष्णुजींनी भक्त प्रल्हादाचे रक्षण केले, त्याचप्रमाणे कोणत्याही संकटाच्या वेळी भगवान नृसिंहाचे स्मरण केल्यास भक्तांना संकटातून त्वरित मुक्ती मिळते. जे भक्त नृसिंह जयंतीच्या दिवशी भगवान नृसिंहाची पूजा करतात त्यांना शत्रूंवर विजय प्राप्त होतो. भगवान नरसिंहाची उपासना केल्याने मनोबल, आत्मविश्वास वाढतो, नकारात्मकता दूर होते.

भगवान नरसिंह कोठे प्रकटले?

ज्याप्रमाणे भगवान विष्णू हिरण्यकशिपूसमोर नरसिंह (अर्धा मनुष्य आणि अर्धा सिंह) रूपात प्रकट झाले. त्यानंतर भगवान नरसिंहाने संध्याकाळच्या वेळी, महालाच्या उंबरठ्यावर [ ना आत किंवा ना बाहेर] आपल्या धारदार पंजांचा वापर करून हिरण्यकशिपूवर हल्ला केला आणि त्याची छाती फाडून त्याला ठार मारले.